شیوه کانی ئه ده بی : ژیان نا مه نوسی

ییکیک له به هه مه کانی ئه ده بی نوسینه وه ی به سه رهاتی پیا وه گه و ره کانی ئه ده بو هونه ره . ئه لبه ته مو مکینه نه فه ریک به سه ر هاتی ژیانی خوی بنوسیته وه که به وه ده لین ئو تو بیو گرافی autobiography  .یکیک له فه ر عه کانی ژ یان نامه نوسی ، نو سینی بیره وریه کانه (خاطرات) چو نکه به شیک له ژیانی نو سه ر ده گریته به ر. سه فه ر نا مه نوسینیش یکیک له فه رعه کانی ژیان نامه نوسیه ، چونکه به شیک له ژیانی نو سه ر ده گریته به خوی . هه ر له و ریگا یه دا کوششم ئه وه یه ئه وه نده ی له توانام دا بیت یان بیو گرافی گه وره پیاوان و نو سه ران و شاعیرانی ئه دو شاره(سه رده شت ، پیرانشار) یان ئو تو بیگرافی وان بینمه سه کاغه ز و پیش که شی ئیوی خو شه ویستی بکه م. تکایه ئیوه ش به نه قد یا رمه تیم  بده ن .

مو حه ممد فازل شه وکه تی

اتو بیوگرافی ملا محمد زودی پیرانشهری

به نیوی خوای وه دیهینه ری بو نه وه ر

ئه من ناوم محه ممد ی ره سولی نا سراو به محه ممد زوودی ، ناوی باوکم خدر به گ و نا وی دایکم خه دیجه، پاشه به ره ی  سی براو پینج خوشکان له پاییزی سالی 1318 ی  هه تاوی له گوندی دوو چومانی  نا وچه ی مه نگوری  غه ربی سه روه شاری پیرانشار چاوم به دونیا هه لینا و هه رچیند نا و چه که مان جگه له یک نه فهر  که تا نیا قورئانی ده زانی خوینده واری  لی  نه بو، به لام به پیی خه و نیک که باوکم پیش له دیک بوونم دیبویریالله ته مه نی پینج ساله ییدا پیی خویندم ئه مما خویندنیکی زور به کو یره وه ری  وا ده بو به دوو مانگ فریای ده رسیک نه ده که وتم تا سالی 1330 ی هه تاوی له  هه تاوی له هه موو ناوچه ی مه نگورایه تی گوندی ترکه ش مه لای ده رس ویژو خاوه ن حوجره و فه قیی لی په یدا بوو هه لکه وت ماله خوشکیکم له وی بوو چومه وی  تا سالی 1333 ی  هه تاوی چه ند کتیبی فارسی و گولستانی سه عدیم خویندن و چومه نا و حوجره ی فه قییان و له سالی 1341 ی هه تاویدا ئیجا زه ی مه لایه تیم له گوندی که و په ر له خز مه ت ما موستا مه لا حه سه نی بیناسی وه ر گرت .ما وه ی فه قییه تیم به ته رتیب له و گوندا نه برده سه ر :ترکه ش ، بیورانی خواری،ئالواتان،زیوه ی سو یسنیان،قرو چاوی،قه ره خدر، کونه لاجان ،کاسه که ران، سوورخاو ،و، که و په ر.

ئه ما موستا یانه ی ده رسم له لا یان خویندوون ، بریتین له : ما موستا مه لا عو سمانی کو له سه ی ، مه لا ره حمان فاتیحی  ، مه لا نه جمه دین که و که بی ، مه لا عه ولای بانی ،مه لا سه ید خدری پاکنیهاد ، مه لا ئه بو به کری عو سمانی   ، مه لا قادری شه ریفی (بزاوی) ، مه لا حه سه نی بیکوسی ، مه لا ئه حمه دی زودی ،شیخ محه ممدی بورهانی ،مه لا ره سولی زه کی ،و ما موستا مه لا حه سه نی بیناس، رزاو ره حمه تی خوایان لی بی که هه مو یان و فاتیان فه مووه ما موستا مه لا قادری شه ریفی نه بی که ئیستا ئیمام جومعه ی مز گه وتی سوننیانی ورمییه ( زه زاییه) و شو هره ته که بوته به یزاوی (بیضاوی).زور به ئا وات بووم که دوای ئیجا زه وه رگرتن باقی ته مه نم له ته دریس  دا به ر مه سه رکه به دا خه وه سووری ده وران دژی ئا واتم خولی داو  ریژیمی ئا غا و ره عیتی هاته گوری و وزعی مه لا یه تی تیکچو و زور به خوینده واران به تایبه ت مه لا یان به نا حه قی تیوردران و وزعیان شیوا و ئه منیش به ئا واته دیرینه که م نه گه یشتم .

 له سالی 1346 دا ناچار بوم به ژنهینان چونکه فشاری ساواکی چه په ل له و سالی دا و زه برو زه نگی تیمسار ئووه یسی جه لادیش خستمیانه سه دوو رییا نه ی چونه ژیر فه رمان،یا ته رکی زید و نیشتیمان. نا چار ریگه ی دو هه مم هه لبژاد و به ره و گه رمینی وه لاتی با ب و با پیرانم ،سنورم په راند و یازده سالی ره به ق بع کا رو پیشه ی جوراو جور وه کو : کریکاری داس  و مه له غا ن کیشان ، به ننا یی ،خشت برین ،ته نه که سازی ،را دیو سازی ،و سه عا تسازی و نه ججاری ژیانی پر له کیره وریم تیپه را ند به لام بی منه تی  خه لک . تا شورشی گه لانی ئیران به دژی ریژیمی پاشا یه تی ده ست پی کرا و گه را مه وه  با وه شی نیشتمان خو شه ویسته که م .به لام به دا خه وه هه تا ئیستاش که ند و کو سپی ژیان بواری پی نه دا وم که به دلنیا یی خه ریکی نو سین بم .زور جار ویستوومه  ، به رهه میک بنیات بنیم به لام پیشهاتی نا له بار  لیی نیو ه چل کردووم  یا ده ستی زور دار لی دا گیر کردووم.

له سه ر ده می فه قییه تیمدا  حه زم له ته ر جمه کردن بوو ئه و کاتی په را ویزی (ارشاد العباد) و کتیبی (ریا ض الصالحینم) وه گیرانه سه ر زمانی کوردی و له سه ر ده می ئا وا ره ییشم دا کتیبی ( محمد پیامبری که از نو باید شناخت) ور گیرا وه پاکنوس و ئا ما ده ی چاپم کرد و پا کنوسه که م به تالان چو و ده ره تا نی دوو باره نو سینه وه شم نه بو تا ئه و سالا نه له سه دا وای کو مه لیک له ما موستا یانی ئا یینی سه ر له نوی ته رجمه و پا کنووسم کرده وه و ئیستا له نو ره دایه بو چاپ کردن ته جویدی  قورئا نیشم زور به کورتی و سا ده یی دا نا و هه ر به فتو کپی و ده ستنوس  بلا وکرا یه وه وکه لکی لی وه ر گیرا.

له سالی 1372 ی هه تاوی دا کتیبی (زنبور عسل و پرورش آن ) له نو سینی دکتور نیعمه تو للای شه هرستانی  به نا وی (میشه نگون و میشداری) م وه رگیرا سه ر زمانی کوردی که هه ئه ویان له و دیوی چا پ کراو که می بو ئیران هاته وه .دیوانیکی شیعری هه مه جوره به ئه مانه ت له لای یکیک له ها وا لانم دا نا بوو ئه ویش له گه ل به لگه و شتو مه کی تر شوینیان ون کرا و نه م دیته وه ، ته نیا چه ند پار چه ییک که ما موستا فاتیحی خوا لیخوشبو ته خمیسی کرد بوون له گه ل شیعر ه کانی ئه دا ما و نه وه ئه وا نی دی له ناو چون.

له و دوا ییا نه دا جارو بار هه و لم داوه هو نراوه بهونمه وه به لام هه ر که ده ستم لی به کار کردوون ، زو قم له سه ریان لا چوه ته نیا پار چه یه ک له هو نرا وه کانی به هشتی ئا غای سه لیم ئا غای ئالواتان که نا وه را سته که ی عو سمانه و به عو سمانی وجاغخ نا سرا وه که به کوردیم ته خمیس  کردو ه و له گه ل پا چه ییکی سه عدی شیرا زیش به فارسی و له گه ل هیند یک تا ک وتا ری دیش .

کیشه و به ره ی ته لا قی سی به سی (طلاق ثلاثه) شم له به ر هه مه کانی حاجی مه لا عه بدوللای ئه حمدیان کردو ته کوردی.

ما وه ی چه ند سالیکیش له گوندی قه بری حوسینی ویرای مه لا یه تی خه ریکی پیشه ی نه ججاری بوم و پا ره چه زه ویکیشم هه بوو به شیکم لی کرد بو به باغ و چه ند سندووقه میشکیشم لی داده نان و پیان وه مه شغوول ده بووم جار و باریش ملی چیا و به نده نام ده گرتت و به را وه که و خه می خومم ده تا راندو وا ده بو چه ند شه و روژیک له شاخی ده ما ومه وه.

ئیستاش له به چاو ئیشه و پیری ده سته وستان که و تو مه ته گوری و چم له ده ست نا یه .حالی حازر خاونی پینج کور و پینج کچانم و چه ند نه وه ییکیشم هه ن .ئه وه بو کورته ژیان و به سه رهاتم زور شتی دیشم بو ها تو ته پیش به لام بو ئه وه ینابی لیره دا باس بکرین.

به ئو میدی روحمی خوای میهربان

خادم العلماء :محمد ر ه سولی زوودی

 

تخمیس زودی بر غزل سعدی

 

خصلت جود و ثقی ذات خداوند بستود

بهتر از این دو ندیدست همین چرخ کبود

الحذر جان برادر ز لئیم و زحسود

شرف نفس بجود است و کرامت به سجود

هرکه این هر دو ندارد عدمش به زوجود

زانکه بس مقتدران در پی ابقا و معاش

جان نهادند در این ره همه با جهد و تلاش

با اجل نفع ندادند نه اطبا نه مشاش

ایکه در نعمت و نازی به جهان غره مباش

که محال است در این مر حله امکان خلود

ایکه دلباخته عشقی و نومید وصال

گر امل وفق دل آید بکمند نیست محال

تو که بی آگه از سر خدای متعال

وی که در شدت فقری و پریشانی حال

صبر کن کاین دو سه روزی بسر آید معدود

نعمت آخرتت ار طلبی مومن باش

مونس اهل شریعت و هم خادم باش

با خلق خدا بهر خدا نافع و محسن باش

خاک راهی که بر او میگذری ساکن باش

که عیونست و جفون است و خدو دست وقدود

بیوفائی جهان که نه چندان مرموز است

گه فرحبخش و جانفزا و گهی جانسوز است

هان که فرجام محبان او بس ناله و سوز است

این همان چشمه خورشید جهان افروز است

که همی تافت برآرامگه عاد و خمود

همزمان باید خدا مهر و وفا صدق سخن

سیرت نیک جوانمردی و اخلاق حسن

جزء لاینفک تو باشد ولی با حب وطن

قیمت خود به مناهی و ملاهی مشکن

گرت ایمان درست است بروز موعود

کار کن هرچه که هستی مده وقتت  بهدر

چونکه فرمودست در این باره رسول سرور

خارکش باش ولی منت بیگانه مبر

دست حاجت که بری پیش خداوند ی بر

که کریمست و رحیمست و غفور است و ودود

عز و عظمت کبریاست خصوصیت او

بی ابتدا و انتهاست الوهیت او

الکون لم یکن الا بربوبیت او

از ثری تا به ثریا بعبودیت او

همه در ذکر و مناجات و قیامند و قعود

جا ندارد هر چه هست زهر جا و هر زمان

دشمن بود یا دوست آشکار یا نهان

مرزوق خوان خدایند و ندارد نقصان

کرمش نا متناهی نعمتش بی پایان

هیچ خواهنده از این در نرود بی مقصود

زودیا گر بحقیقت نظرت را ه خداست

ره اسلاف بپیمای که شهرای هدی  است

به عبث هیچ نگفتند همه هشدار و نداست

پند سعدی که کلید در گنج سعدا،است

نتواند که بجای آورد الا مسعود 

محمد زودی، قبر حسین ، 05/03/1385 هه تاوی

 

شعری دیگر از محمد زودی 

 

گولی زارت له خونچه را مه مه که چیدی مه که خه ند ه ی

روحت هینا مه سه لیوم خه ریکی غا ره تی لی که ی

دلم بو یادی تو لازم  ده بی  تو خوا نه که ی  بیبه ی

هه مو ئا واتی من ما چیکه لو تفت گه ر هه بی  بیده ی

له چالی گه ر دنت یا هه ر دو لیوت یا سه ری کو لمه ی

سه رنجی دلمی را کیشا نه زه ر گه ی باغی روخسارت

ته نا فی گه ر دنت کردم به پیچی بسکی ره شمارت

تو انات لی بریوم تا زه نیمه تا بی په یکارت

ده خیله نه مکوژی خوا گیر ده بی مه زلو مه دلدارت

به سیحری چاوه که ت یا رمزی ئه بروت یا خه تی جه لهه ی(جه بهه ی)

به شو عله ی ئا گرینی رووت ده سوتی قه لبی مه حزونم

به هه ور ی  ئا سمانی چیهر ه که ت روباری جیحونم

له دوری ئه لفی بلا که ت گه هی دالم گه هی نونم

له من رووی داوه ئه و رو مه سئه له ی فه هاد و مه جنو نم

به ره نج و میحنه تی بیهوده و گر یانی په ی د ه ر په ی

ده زا نم فیر قه تت یه کجا ریه و رنجم به با دایه

به لام چبکه م به من نا کا دلم هه ر بو تو شه یدایه

به سه ت حوری به هه شت چا ره ی ئه وین و ده رد ی من نایه

نه دل ده ر دی نه روح ده روا نه تو روحمت به من دایه

چ مه هجورم چ مه عذوورم خوا ئه و حا له تا کوو که ی

دل و دینت به تالان بردم و ده ستت له من به ر دا

په پووله ی رووحه که م ده ر چو په رو بالی له ئه خگه ر دا

هنا سه ی دووکه لینی من له بالا ی چه رخی ئه خز ه ر دا

به زاری روژ و شه و شو غلم له گه ل فر میسکی ئه حمه ر دا

حه بیبم دل ره قیی تا که ی په ژیوان نابی له و جوور مه ی

جه فا پیشه ی حه بیبانه له گه ل دلدار ی بیچاره

ئه گه ر جاریک وه فا بنوینی سه ت جار یش جه فا کاره

چدی ته فره م مه ده زولمه ئیتر با به س بی ئه م جاره

له من مو خلیسترت نابی و به که س ده رنا چی ئه و باره

خوداش هه لنا گری هینده م به ئا وری عیشق ئه ز یه ت ده ی

له سه ر چیم لی ده که ی نه فر ه ت چیه جوور مو گو ناهی من

چیه باعیسی جه و رو میحنه ت و به ختی سیا هی من

ته مه ننام سو لحه بم بخشی ته ره حوم که ی به ئاهی من

له بن هه وری خه مت تا که ی بمینی قورسی ماهی من

رسولی خاکی پاته گه ر به به ند ه ی خوت قه بولی که ی

 

پیرانشار،خره چه وه نده ره ، 02/08/1338 هه تاوی

 

پینج خشته کی زوودی له سه ر هه لبه ستی عو سمانی وه جاخ

 

ئه ی خو دا خه رمانی عو مرم زا یه بو تا تیگه ییم

هیچ نه زان و هه لفریوای هه وای نه فسی ده نیم

ما اتعظت انی بالایات والذکر الحکیم

یا  ئیلاهی قور به سه ر خوم شه رمه زارو سه ر نه ویم

ئه مرو تا وانبار و بیکه س روو  ره ش و رووت و په تیم

باری عیسیا نم ئه ونده قورس و سه نگینه یه لام

ده سبه تالم نیمه تشوی قه برو مه یدانی قیام

هینده یه خسیری هه وای نه فسم ده بریا هه ر نه بام

مه ست و مه غروورو نه زان و غه رقی تاوان و خا تام

چونکه ده ورانی جه وانیم نه بوه عه قلی سلیم

هه گو نا هم پینه جا چ بکه م له کاتی ژینه وه م

چی ولا مم بی له وه ختی پرس و و لی تو ژینه وه م

ئه خودا لیمان قه بول که ی روو له لای تو کر د نه وه م

سه سه ری و دیوانه ئاسام غافل و بی کرده وه م

شیت و گیروو ده  به دنیا قه ت ئه من نه مزانی کیم

ئه ی دریغا به ر هه لستی نه فسی زالی خوم نه کرد

رینومای خه لکم ده کرد ئه مما خه یالی خوم نه کرد

تو  زه شه میکم له وزع و سین سالی خوم نه کرد

بو قیا مه ت دا خه که م بیرم له حالی خوم نه کرد

خو ده بو مردن وه بیر که ین ئه و به لای گه و ره و مو هیم

شا و ده رویش و گه دا تا پیری زور هان و جه وان

غه یری زاتی کردگار باقی هه مو ئه هلی فه نان

بو ده بی عیبر ه ت نه خوی ئه ی نه فسه حیزی هیچ نه زان

هه ر له دایک و باب و با پیرو ئه ی که س و کا رمان کوان

ئه نبییا و ئه و لیا و پیرو پیشین و قه دیم

هه رزه کاری به سیه تی با لیر را ببریته وه

تو به بی ئیتر له لای من کاری به د نه کریته وه

ده فته ری تا وان و جورمم ، خوایه ره ش بکریته وه

لانی دنیا به سیه تی خو هه ر چی بی ده بریته وه

بچه نیو قه سرانی جه ننه ت نه له نیو ئاگر بژیم

هه ر له مندا لیمه وه په ر ده ی حه یا و شه رمم درا

په یروی نه فسی ده نیم کرد تا دلم ره ش هه لگه را

تازه تیگه یوم ده زانم چم هه یه و چم پی برا

عو مره که م بیهوده رویی هیزو و توانام لی برا

چرچ و لاوازو و کزو پیرو زعیف و موو سپیم

من په نا ده گرم به تو خوا یه له شه  یتانی له عین

زور ده ترسم له و سه گه ی ، یه خسوس له کاتی روح که نین

غافیری جورمی له ده ریای ره حمه تت بی به ش نه بین

رووله تو ناله و نزا مه یا ئیلاهه لعا له  مین

ئه ی خودا لیمان ببوری ره ببی به خشنده ی که ریم

گیژو تا ساوم له ترسان و له شه رمان نیمه روو

چونکه تا وان و گوناهم هینده زورن هه ر وه کو

خیز و خول دم بارانی، به لام خوایه له تو

نا هومید نا بم به موژده ی ئا یه تی (لا تقنطوا)

من گو ناهبارو خه جا له ت ، تو غه فوری هه م ره حیم

مه نزلم دوور و دریژه و ریگه  پر خوف و خه ته ر

وه ی له له ئه و رو ژه ی خه لک ها وار ده که ن (این المفر)

(زودیا ) ها وار که توش هه نگامی (کلا لا وزر)

یا محمد بیی به فریادم ،ئه بو بکر و عو مه ر

من سه گی ئا ل و سه حاب و ده رکی (عوسمان ) و (عه لیم)

 

پیرانشار - قه بری حوسین – 07/11/1378 هه تا وی

  

شیونی زودی بو له ده ست دانی برای گیانی

(مه لا رسولی نه و زادی)

 

نه و زاد ی برای دلسوزم

خو شه ویستر له گشت هوزم

هه والی فاتیحی نه مر

خو شه ویستی قاله و خدر

ئه و رو شه ممه دوای نیوه رو

زانیم خه به رت کا که رو

هه والی کوچی نه کاوت

تیر یک بو دلمی ئه نگاوت

جه رگ و هه ناوی ته زاندم

هه ست و هوشی لی ستاندم

شایی و خوشی له لام تاران

ئه سرینم ورین وه ک باران

بی تا قه ت کاس وور مام

سه دجار گوتم بریا من بام

ئه ئا والی ده ر به ده ریم

ها و سه نگه ری کویره وریم

خو تو یا رو یا وه رم بوی

ها و رازو هاو سه فه رم بوی

شه ریکی شایی و خخ مم بوی

وه ک فاتیحی ها و ده مم بووی

بو یه ک ئا مانج تی ده کوشاین

هه ر بو یه ئا وات ده جو شاین

ویکرا هیوای خو شیمان بو

یا ترسی روژ رهشیمان بو

ئیستا ئه جه ل لیکی کردین

حه یف پیکه وه نه مردین

به جیت هیشتم به ته نیایی

لیت نه کردم مال ئا وایی

کو چت کرد به نا مرادی

نه ت دی به هاری ئا زادی

پاشی تو نا بینم شادی

ها و ریکه م کا که نو زادی

به ره حمه تی خوا شاد بی

له به هه شتی دلگو شاد بی

له عه زابی قه بر دوور بی

له حوزووری خوا رو سوور بی

له دو نیا یه خوت دا نه جات

هه بینا ئیمه ش گه ینه لات

خوای گه وره روحمن پی بکات

شه یتان زه فه رمان پی نه بات

له بیست و سی ره بیعی یه ک

چا وت یه کجاری نان له یه ک

تاریخی کو چت یه قینه

جی تو به هه شتی به رینه

 

پیرانشار – قه بری وسینی- 02/02/1385 به رانبه ری 23ره بیع و لئه وو ه لی 1427

 

تلیفون  محمد رسولی زودی  :  09149428394

 

له وه ی که سه ردانی ما لپه ری زمزیران تان کر د سپا سو ده که ین